فواید استفاده از شابک
گرایش عمومی به کتاب از شاخصهای یک جامعه فرهنگی است، اما عوامل مختلفی دسترسی به کتاب را دشوار ساخته است. اطلاعرسانی و توزیع دو عامل مهمی هستند که ضعف و محدودیتشان آثار قابل ملاحظهای بر روند تولید کتاب و استقبال از آن میگذارد. در حال حاضر به علت ضعف امکانات و نارسایی روشها و ابزارها، تبلیغ و توزیع کتاب در ایران بسیار ضعیف است؛ ولی با گسترش استفاده از روشها و ابزارهای جدید اطلاعرسانی، تحولی اساسی و گسترده در این زمینه در حال شکلگیری است.
با اختراع چاپ و رشد روز افزون انتشار کتاب، باعث شد روشهای سنتی اطلاعرسانی آثار منتشر شده جوابگوی حجم تولیدات نباشد. با گذشت زمان و استفاده از رایانه و ایجاد بانکهای اطلاعاتی، کمکم مشکلات روشهای سنتی برطرف شد و مردم، ناشران و کتابفروشان به شکل مناسبتر و راحتتر با استفاده از مشخصات کتابشناختی مانند عنوان، نویسنده، ناشر به اطلاعات کتابهای منتشر شده دسترسی پیدا میکردند ولی با افزایش روزافزون انتشارت در کشورهای مختلف و توجه به مبادلات آثار فکری در سطح بینالمللی به کارگیری مشخصات کتابشناختی برای اطلاعرسانی به تنهایی جوابگوی نیازهای استفاده کنندگان نبود.
در مبادلات و تجارت کتاب نیز اگر برگههای فروش و فهرستهای قیمت براساس عنوان باشد، عملا از درجه اعتبار ساقط است و درستی آنها منوط به پیوست نمونهای از هر کتاب به برگه فروش یا فهرست قیمت است، زیرا عنوانهای واحد حتی توسط ناشری واحد با کیفیات و مشخصات مختلف و در نتیجه بهای متفاوت منتشر میشوند. بطور مثال: ذکر عنوان دیوان حافظ میتواند ارجاع به چندین کتاب مختلف با محتوای ثابت و کیفیت و بهای متفاوت باشد. این محدودیت سبب میشود که راههای خرید کتاب برای کتاب دوستان، بیشتر به مراجعه شخصی آنها به کتابفروشیها محدود میشود.
با گسترش نمایشگاههای کتاب در سطح ملی و بینالمللی و استفاده از اینترنت در آنها با توجه به حجم مبادلات و فروش بالای کتاب، اغلب ترجیح داده میشود از روشهای شمارهگذاری برای کتابها استفاده شود. اما از آنجا که اینگونه شمارهگذاریها معمولاً به منابع اطلاعات دقیقی اشاره نمیکنند، احتمال اشتباه در کلیه مراحل اختصاص شمارهها، ثبت و فهرستبرداری و حتی الصاق برچسبها بر روی کتاب وجود دارد. نکته دیگر آنکه این نوع شمارهگذاری کالا، راهحلی موقت است و هزینه سرباری است که هر نوبت باید تکرار شود.
در همه موارد مذکورچاره کار بسیار روشن است، کتاب پس از آنکه دارای شناسنامهای کامل شد باید شماره شناسنامهای واحد نیز داشته باشد. در این صورت، ذکر همان شماره به تنهایی و بدون ذکر مشخصات دیگر کتاب - حتی عنوان آن- دلالت بر کتاب معینی خواهد داشت.
زمانی که سخن از بانکهای اطلاعاتی چه در سطح ملی و چه در سطح بینالمللی به میان میرود، وجود یک شماره شناسایی واحد، رکنی اساسی در ساختار بانک محسوب میشود که به کمک آن، جستجوی هر کتاب، حتی بدون آشنایی با زبان کتاب، به درستی صورت میگیرد.
در اینجا بطور خلاصه کاربرد شابک در بازار نشر و کتابخانهها بیان میشود:
بازار نشر
سفارش، توزیع و فروش
انبارگردانی
کنترل موجودی ناشران و کتابفروشان
کنترل محاسبات
سفارش از راه دور
انبارگردانی
کنترل موجودی ناشران و کتابفروشان
کنترل محاسبات
سفارش از راه دور
کتابخانهها
سفارش و فراهمآوری کتابخانه
سیستم گردش امانت کتابخانه
جستجو در پایگاههای اطلاعاتی
فهرستبرداری برخط (Online)
فهرستهای ماشینی و فهرستهای مشترک
امانت بین کتابخانهای
استفاده در سیستمهای قابل خواندن بوسیله ماشین
سیستم گردش امانت کتابخانه
جستجو در پایگاههای اطلاعاتی
فهرستبرداری برخط (Online)
فهرستهای ماشینی و فهرستهای مشترک
امانت بین کتابخانهای
استفاده در سیستمهای قابل خواندن بوسیله ماشین
---------
برگرفته از پایگاه اینترنتی
http://www.isbn.ir